De regels voor de advocaat tijdens het verhoor

Op 1 maart 2017 zijn er twee (nieuwe) wetten in werking over het recht van een verdachte op bijstand voorafgaand en tijdens het verhoor bij de politie van een gekozen advocaat. Het betreft een Europese richtlijn over het recht op toegang tot een advocaat welke is omgezet naar het Nederlandse recht met een daarbij behorend uitvoeringsbesluit. Met deze nieuwe wetgeving is een evenwicht tussen de belangen van het opsporingsapparaat en de belangen van de verdachten geformuleerd. Maar wat houdt dit in de praktijk nu in? Waar heb je als verdachte recht op tijdens en voorafgaand aan het verhoor? Wat zijn de regels waar je advocaat zich aan moeten houden?

Uitvoeringsbesluit

De regels over de rol en de bevoegdheden van de advocaat tijdens het politieverhoor staan in het ‘Besluit inrichting en orde politieverhoor’ en is gepubliceerd in het Staatsblad (Stb. 2017-29, 475 en 476 en is in werking getreden per 1 maart 2017).

Het uitvoeringsbesluit bevat regelgeving over de gang van zaken van tijdens het verhoor bij de politie. Vanaf 1 maart 2016 mag er dus een advocaat bij deze verhoren aanwezig zijn, het recht op verhoorbijstand is aldus in werking getreden. Het besluit is in lijn met Europese regelgeving maar ook met de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de mens en met de jurisprudentie van onze hoogste rechter in Nederland: de Hoge Raad.

Regels voor de advocaat tijdens het verhoor

Voorafgaand aan het verhoor staat het de advocaat en de verdachte vrij om overleg met elkaar te hebben over het feit waarvan de verdachte wordt. Bij aanvang van het verhoor zal de advocaat ook aanwezig zijn en mag deze in de verhoorruimte naast de verdachte plaatsnemen. De verbalisant van de politie die het verhoor afneemt stelt de strafrechtadvocaat voorafgaand aan het verhoor in de gelegenheid om opmerkingen te maken of vragen te stellen, ook na afloop krijgt de advocaat hier nog de gelegenheid voor.

Volgens de regelgeving is de rol van de advocaat tijdens het verhoor zelf iets beperkter, maar in de praktijk valt dit altijd wel mee. De advocaat mag de verbalisant erop wijzen als de verdachte bijvoorbeeld vragen niet begrijpt of als er andere dingen zijn waarvan de advocaat op dat moment van mening is dat het aan de orde gesteld moet worden zodat de voortgang van het verhoor niet zal worden belemmerd. Volgens artikel 4 van het Uitvoeringsbesluit beantwoord de advocaat zelf geen vagen namens de verdachte, tenzij dit met instemming van de verhorende ambtenaar en de verdacht gebeurd. In de praktijk doet zich deze situatie nog wel eens voor. De verbalisant kan – soms zelfs op verzoek van de advocaat – een ruimere inbreng van de advocaat toestaan als het verhoor dat toelaat of de voortgang van het verhoor hierdoor bevorderd wordt.

Wat als de advocaat niet luisteren wil?

Ook advocaten hebben zich aan regels te houden tijdens de verhoren die worden afgenomen door de politie. Mocht een advocaat willens en wetens handelen in strijd met de regels van het Uitvoeringsbesluit en zelfs na waarschuwingen van de politieambtenaar zich niet gedragen conform deze regels, dan kan de toegang tot het verhoor worden geweigerd. Dit betekent in de praktijk dat de hulpofficier van justitie de advocaat kan bevelen de verhoorruimte te verlaten en mocht de advocaat dag weigeren dan staat het Uitvoeringsbesluit het zelfs toe dat de advocaat uit de verhoorruimte verwijderd wordt. Mocht dit aan de orde zijn dan dient hiervan verslag te worden gedaan in het proces-verbaal van het verhoor.

Los van het voorgaande, de advocaat moet het dan immers wel heel bont gemaakt hebben of er moet een zeer onredelijke verbalisant het verhoor afnemen (een verhaal heeft immers altijd twee kanten), zo ver hoeft het niet te komen en het komt in de praktijk ook niet veel voor. Juist de aanwezigheid van een advocaat bij het verhoor – leert de ervaring in de praktijk – zorgt ervoor dat de verhoren veel prettiger verlopen en sneller op papier komen. Ook worden de verhoren door de verdachten veel prettiger ervaren als zij niet alleen voorafgaand maar ook tijdens het verhoor worden bijgestaan door een gespecialiseerde strafrechtadvocaat.